Bộ trưởng Y tế Mỹ Alex Azar trong cuộc gặp với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn ngày 10-8 - Ảnh: AFP

"Đài Loan là mô hình tiêu biểu cho sự minh bạch trong việc chia sẻ thông tin y tế. Còn Trung Quốc đã ngăn cản Đài Loan quay trở lại ghế quan sát viên Đại hội đồng Y tế thế giới (WHA) - cơ quan hoạch định chính sách của Tổ chức Y tế thế giới (WHO)" - bộ trưởng Mỹ không ngại chỉ trích Bắc Kinh.

3 mục đích chuyến thăm

Phát biểu trong cuộc gặp với nhà lãnh đạo Thái Anh Văn ngày 10-8, Bộ trưởng Azar cho biết chuyến thăm của ông có ba mục đích chính. 

Thứ nhất là để "công nhận Đài Loan là một xã hội cởi mở và dân chủ, đã đưa ra phản ứng COVID-19 minh bạch và thành công cao". Thứ hai là để "tái xác nhận Đài Loan là một người bạn và đối tác lâu dài của Mỹ". Thứ ba là để nói với thế giới rằng "Đài Loan xứng đáng được công nhận là một nhà lãnh đạo y tế toàn cầu, với thành tích xuất sắc trong việc đóng góp cho y tế quốc tế".

Ba mục đích của ông Azar đều gắn với y tế, nhưng lại có hàm ý rất rộng khi nhắc tới các cụm từ "dân chủ, minh bạch, cởi mở" và thúc đẩy sự công nhận Đài Loan trên quốc tế - điều chắc chắn chọc giận Trung Quốc, luôn xem Đài Loan là một tỉnh của nước này.

Đáp lại, nhà lãnh đạo Thái Anh Văn đã cảm ơn Tổng thống Mỹ Donald Trump, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Azar "vì đã tiếp tục ghi nhận đóng góp của "mô hình Đài Loan" trong các nỗ lực chống đại dịch toàn cầu, cũng như sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ cho sự tái hội nhập quốc tế của Đài Bắc", theo Hãng thông tấn CNA của Đài Loan.

Sau cuộc gặp với bà Thái, ông Azar đi thăm Trung tâm kiểm soát dịch bệnh Đài Loan và ký bản ghi nhớ hợp tác y tế cùng người đồng cấp Đài Loan Chen Shih-chung.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên lên tiếng phản đối chuyến thăm của ông Azar, thúc giục Mỹ tôn trọng nguyên tắc một Trung Quốc, dừng mọi hình thức tương tác và liên lạc chính thức với Đài Loan.

"Những gì Washington đang làm đã vi phạm nghiêm trọng các cam kết của Mỹ trong vấn đề Đài Loan" - ông Triệu nêu.

Phép thử Trung Quốc

Bộ trưởng Mỹ cho biết chuyến thăm đã được sắp xếp cách đây 3 tháng chứ không phải mới đây như một cách để chọc giận Trung Quốc.

"Cả Mỹ và Đài Loan đều có dịch bệnh nhưng Đài Bắc đã bị tước đoạt ghế trong WHO, khiến những kinh nghiệm chống dịch hữu ích không được chia sẻ toàn cầu. Do đó, chúng tôi chọn cách hợp tác song phương với Đài Bắc", CNA trích lời ông Azar trong cuộc họp báo chiều 10-8.

Việc đạo luật đi lại với Đài Loan được thông qua năm 2018 được dự báo sẽ thúc đẩy hơn nữa các cuộc tiếp xúc giữa hai bên - điều luôn bị Bắc Kinh phản đối.

Ông Douglas Paal - cựu lãnh đạo "Viện Mỹ tại Đài Loan" (AIT), cơ quan vốn hoạt động như một đại sứ quán trên thực tế của Mỹ tại Đài Bắc - nhận định việc cử Bộ trưởng y tế Azar cho thấy chính quyền Trump vẫn tuân theo nguyên tắc cũ: không cử quan chức Mỹ nào xử lý vấn đề an ninh quốc gia đến thăm Đài Loan.

Khác biệt của chuyến thăm lần này với các chuyến thăm trước đó, theo ông Paal, là diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung đang lao dốc không phanh.

"Cử ông Azar thăm Đài Loan một mặt thể hiện Mỹ vẫn tuân theo nguyên tắc cũ, mặt khác thúc đẩy chuyến thăm vào thời điểm này giống như đang chọc tay vào mắt Trung Quốc. Washington đang muốn tiến gần tới lằn ranh đỏ nhưng lại không muốn vượt qua nó" - cựu lãnh đạo AIT nhận định với AFP.

Đài Loan xua đuổi chiến đấu cơ Trung Quốc giữa chuyến thăm của bộ trưởng Mỹ

TTO - Máy bay quân sự của Trung Quốc đã băng qua đường trung tuyến ở eo biển Đài Loan - vốn là đường phân định giữa Trung Quốc và Đài Loan - vào sáng 10-8 trước khi bị không quân Đài Loan xua đuổi.