* Chỉ số PCI đã được VCCI triển khai 18 năm qua, ông có thấy cần thay đổi để hoàn thiện hơn?

- PCI không phải là công cụ hoàn hảo mà nó cần hoàn thiện tiêu chí đánh giá qua từng năm. Cứ bốn năm nhóm nghiên cứu của VCCI lại rà soát các chỉ số để hoàn thiện thêm. Trong quá trình rà soát, VCCI tham vấn, thảo luận với các chuyên gia, gửi khảo sát phương pháp đánh giá đến tất cả các tỉnh thành để xem có cách tiếp cận nào chính xác hơn, có chỉ số nào chưa nên đánh giá.

Tuy nhiên, cách thức thực hiện của PCI là khoa học nên những điều chỉnh phải dựa trên bằng chứng khoa học, tin cậy, thuyết phục.

Đứng đầu nhóm nghiên cứu PCI những năm qua là GS.TS Edmund J. Malesky - người Mỹ, một chuyên gia về thống kê, chịu trách nhiệm về phương pháp điều tra, thống kê, đánh giá.

Và trong thực hiện báo cáo PCI, nhóm nghiên cứu luôn thống nhất các nguyên tắc: công khai, minh bạch. Dữ liệu đánh giá luôn công khai nên bất cứ ai cũng có thể lấy toàn bộ thông tin về hệ thống các chỉ tiêu, dữ liệu của PCI hằng năm.

* Đại biểu PHẠM VĂN THỊNH (ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội):

Cần mở rộng quy mô mẫu khảo sát

Có thể nói báo cáo PCI đã phản ánh cơ bản đúng với thực tế về chất lượng điều hành kinh tế, mức độ thuận lợi, thân thiện môi trường kinh doanh và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền cấp tỉnh.

Tuy nhiên, để kết quả báo cáo PCI ngày càng tốt hơn, theo tôi, cần mở rộng quy mô mẫu khảo sát. Bên cạnh việc khảo sát theo quy trình, hằng năm VCCI và USAID cần tổ chức những cuộc khảo sát, làm việc công khai đối với chính quyền cấp tỉnh để nắm bắt về những vấn đề có liên quan đến nội dung khảo sát PCI. Những cuộc làm việc này sẽ cung cấp cho cơ quan chủ trì PCI những thông tin nhiều chiều, bổ sung hoặc điều chỉnh các câu hỏi đánh giá trong phiếu khảo sát, củng cố cho độ tin cậy của số liệu PCI.

TS Nguyễn Minh Thảo (trưởng Ban nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương - CIEM):

PCI cần thay đổi cho phù hợp bối cảnh mới

PCI được công bố mười mấy năm rồi, cơ cấu DN và ngành nghề giờ đa dạng, nhiều lĩnh vực hơn, hệ thống pháp lý cũng thay đổi rất nhiều nên cần xem lại phương pháp và mẫu đánh giá. Bởi nếu công bố một chỉ số mà không tạo ra được sự thay đổi thực tế ở địa phương, người ta cảm thấy không còn tin cậy thì không có nhiều ý nghĩa.

Nếu báo cáo chưa nhận diện được cơ cấu hoạt động kinh doanh ở từng địa phương, chưa bao trùm được, chưa đi vào phân tích nội dung thủ tục mà chỉ ghi nhận cảm nhận của DN về một thủ tục nào đó liên quan đến hoạt động kinh doanh, thì trong chừng mực nào đó, báo cáo PCI chưa thực sự thuyết phục. Đâu đó ở một số địa phương mặc dù DN đánh giá tốt nhưng chưa chắc môi trường đầu tư hấp dẫn, địa phương có thứ hạng PCI thấp chưa chắc nhà đầu tư không tới vì còn nhiều yếu tố khác.

Để hiện thực hóa bộ chỉ số PCI cần có sự nghiên cứu sâu hơn và tìm hiểu thêm để đánh giá cả cơ cấu kinh doanh ở từng địa phương; một tỉnh nông nghiệp như Bạc Liêu khác với các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM vì quy mô, mức độ khác nhau, cần đánh giá trên cùng một mặt bằng. So sánh tỉnh lẻ với Hà Nội, TP.HCM là khập khiễng. Một nơi áp lực hành chính rất lớn, có nhiều loại hình kinh doanh trong khi nơi còn lại chỉ có ít thủ tục, ít loại hình kinh doanh. Báo cáo cần tính tới những trọng số này.

Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu: Chỉ số PCI thiếu khách quan, phiến diện

Chỉ vài ngày sau khi VCCI công bố thứ hạng chỉ số PCI năm 2022, trong đó Bạc Liêu xếp 61/63 tỉnh thành cả nước, chiều 13-4 Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Phạm Văn Thiều chủ trì buổi đối thoại với DN để tìm nguyên nhân, giải pháp.

Ông Thiều nói ba tháng đầu năm 2023 tăng trưởng kinh tế của tỉnh đạt mức 7,01%, đứng thứ ba khu vực ĐBSCL, thu ngân sách đạt, chứng tỏ việc phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội đang đi đúng hướng. Tuy nhiên, chỉ số PCI đứng 61/63. Ngược lại, chỉ số PAPI người dân đánh giá quản trị của chính quyền các cấp thì lại cao, năm 2021 đứng thứ 11, năm 2022 đứng thứ 6 cả nước.

"Chỉ số này đánh giá có khách quan hay không, công tâm hay không?", ông Thiều băn khoăn.

Đến ngày 31-5, UBND tỉnh Bạc Liêu tiếp tục tổ chức hội nghị đánh giá chỉ số PCI năm 2022, giải pháp nâng cao chỉ số PCI năm 2023 và những năm tiếp theo. Tại hội nghị này, ông Thiều đề nghị đại biểu tham dự tập trung phân tích, mổ xẻ vấn đề để tìm ra nguyên nhân, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị đối với các tiêu chí giảm điểm; trách nhiệm của người đứng đầu đối với kết quả thực hiện các chỉ số thành phần liên quan tới chức năng, nhiệm vụ được giao.

Đến ngày 28-6, UBND tỉnh Bạc Liêu tiếp tục tổ chức hội thảo trao đổi về chỉ số PCI năm 2022 có mời nhiều chuyên gia của VCCI đến tham dự. Tại hội thảo này, ông Thiều nói "các tỉnh có chỉ số PCI tốt chưa chắc đã tốt", việc tỉnh Bạc Liêu bị công bố tụt hạng thì môi trường đầu tư của tỉnh gặp khó khăn, DN nhìn vào chỉ số đó thấy không hấp dẫn, khó đến Bạc Liêu đầu tư.

Tại hội thảo này, chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu kêu gọi DN đánh giá chỉ số PCI nên khách quan, công tâm. "Cầm phiếu đó chủ DN phải đánh giá chứ đừng phó mặc cho thư ký của mình đánh giá thì không chính xác", ông nói.

Đến ngày 14-7, tại diễn đàn HĐND tỉnh Bạc Liêu, ông Thiều tiếp tục cho rằng đánh giá PCI của Bạc Liêu là "chưa khách quan" hay "đó là một điều phiến diện". "Bạc Liêu luôn mở rộng, trải thảm đỏ đối với DN. Các DN muốn đầu tư, quan tâm đầu tư vào Bạc Liêu thì cứ gặp DN đã đầu tư tại Bạc Liêu sẽ biết, đừng vì chỉ số năng lực cạnh tranh mà đánh giá môi trường đầu tư tại Bạc Liêu kém hiệu quả", ông Thiều nói.