Cấm nhưng chưa hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp nên ngư dân vẫn “sống bám” ở khu bảo tồn biển Lý Sơn - Ảnh: V.M.

Khu bảo tồn biển Lý Sơn là một trong 16 khu bảo tồn biển VN được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch đến năm 2020 và được UBND tỉnh Quảng Ngãi ra quyết định thành lập từ đầu năm 2017.

Việc thành lập khu bảo tồn này đồng nghĩa với việc thiết lập các điểm nghiêm cấm các hoạt động đánh bắt hải sản, đặc biệt ở vùng thuộc diện bảo vệ nghiêm ngặt trong khu bảo tồn.

"Bí" đường mưu sinh

Gần 2 năm kể từ khi khu bảo tồn biển Lý Sơn được thành lập, ngư dân Nguyễn Cung ở xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn vẫn hành nghề đánh bắt hải sản ven bờ ở đảo. Những khu vực bị nghiêm cấm khai thác hải sản trong khu bảo tồn này vẫn là nơi ông Cung lựa chọn để mưu sinh.

Theo ông Cung, ông không có sự lựa chọn nào khác khi việc cấm khai thác trong khu bảo tồn đã có nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa giải quyết được sinh kế, chuyển đổi nghề nghiệp cho những người hành nghề đánh bắt hải sản ven bờ như ông.

"Nếu Nhà nước cấm thì phải nghiên cứu sao để hỗ trợ bà con ngư dân và hỗ trợ cho thỏa đáng thì bà con mới yên tâm được. Còn bây giờ cấp trên cấm mà chưa hỗ trợ thì bà con chúng tôi vẫn cứ đi làm miết thôi. Có cấm mấy cũng phải đánh bắt vì chúng tôi bí đường rồi" - ông Cung nói.

Hiện nay, tình trạng ngư dân khai thác hải sản trong khu vực bảo tồn biển Lý Sơn, đặc biệt ở những vùng thuộc diện bảo vệ nghiêm ngặt vẫn diễn ra khá phổ biến.

Ngư dân cho rằng khi chưa có những cơ chế hỗ trợ thỏa đáng để chuyển đổi nghề nghiệp hoặc đầu tư phương tiện khai thác xa bờ cho số người hành nghề đánh bắt ven bờ quanh đảo thì họ vẫn buộc phải duy trì khai thác hải sản ven đảo.

"Mình cứ bám biển xung quanh bờ trong khu bảo tồn đây thôi, vẫn làm bình thường gần 2 năm nay khi đã có khu bảo tồn biển. Nhà nước cấm như thế thì giờ nhân dân lấy gì mà làm, biết làm nghề gì.

Chúng tôi đề nghị Nhà nước bây giờ phải hỗ trợ cho vay vốn ra làm sao để chúng tôi đóng tàu đi đánh bắt xa bờ, chứ cấm suông như thế, không có hướng chuyển đổi nghề cho dân thì dân đói" - ngư dân Nguyễn Sang lo lắng.

Ngư dân cho rằng, họ buộc thế phải đánh bắt trong khu bảo tồn vì chưa được hỗ trợ chuyển đổi nghề - Ảnh: VÕ MINH

Chờ cơ chế hỗ trợ

Bà Phạm Thị Hương, phó chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, thừa nhận tình trạng ngư dân khai thác hải sản ngay trong khu bảo tồn biển là có thật.

Theo bà Hương, địa phương đã tổ chức họp những hộ ngư dân chuyên sống bằng nghề đánh bắt gần bờ để lắng nghe nguyện vọng của họ, trên cơ sở đó sẽ đề xuất tỉnh có những chính sách hỗ trợ cụ thể để ngư dân có điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp.

"Phần lớn các hộ dân này đều có nguyện vọng được hỗ trợ khi cải hoán đóng mới tàu công suất lớn ra vùng lộng và vùng khơi khai thác hoặc hỗ trợ để lên cạn làm kinh tế từ các dịch vụ khác, nhất là dịch vụ du lịch.

Về vấn đề này chúng tôi cũng đề nghị tỉnh, nhất là Sở NN&PTNT quan tâm để sớm ban hành chính sách và hỗ trợ để ngư dân chuyển đổi nghề nghiệp, nhằm giữ được khu bảo tồn biển hiện nay của Lý Sơn" - bà Hương cho biết.

Hiện UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo Sở NN&PTNT cùng UBND huyện Lý Sơn tổ chức điều tra, thống kê số hộ ngư dân bị ảnh hưởng khi thực hiện quy chế quản lý khu bảo tồn biển Lý Sơn để làm cơ sở ban hành cơ chế chính sách hỗ trợ nhằm chấm dứt tình trạng ngư dân khai thác hải sản trong khu vực cấm của khu bảo tồn biển.

Ông Phùng Đình Toàn, chi cục phó Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi, cho biết qua thống kê có khoảng 500 hộ dân bị ảnh hưởng.

Việc hỗ trợ cụ thể cho các hộ dân này sẽ được tỉnh Quảng Ngãi ra hẳn một nghị quyết nhưng vẫn còn đang chờ. Tuy nhiên, lo ở chỗ là nếu vấn đề này không sớm được giải quyết thì tình trạng ngư dân "tận diệt" hải sản trong khu bảo tồn biển Lý Sơn vẫn còn tiếp diễn.

Điều này sẽ dẫn tới mục tiêu bảo tồn các hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái rong biển, cỏ biển, bãi giống, bãi đẻ và các loài thủy sinh vật sinh sống trong khu vực bảo tồn ở đảo Lý Sơn sẽ không đạt được như mong đợi.