ASEAN, Trung Quốc hướng tới tăng cường hợp tác kinh tếAsean và Trung Quốc sẽ tham vấn chính thức về COCThủ tướng kết thúc chuyến công tác tại hội chợ, hội nghị ASEAN - Trung Quốc

Phóng to

Không chỉ thường xuyên đưa tàu vào khu vực tranh chấp đảo với Nhật, người Trung Quốc còn biểu tình trên đất liền, như nhóm phản đối Nhật tại Hong Kong ngày 15-9 - Ảnh: Reuters

Quá rõ ràng, đây chỉ là những cuộc họp (thường kỳ) chuyên viên cấp cao của hai bên đã từng diễn ra những sáu và tám lần! Và các cuộc họp sẽ còn diễn ra nữa, mỗi năm hai lần, chứ không hề là một cuộc họp bất thường hay đặc biệt gì cả để mà ảo vọng và thất vọng tại sao chỉ họp “tham vấn” mà không họp để “đàm phán”!

Trên một bình diện khác, cuộc họp của “Nhóm làm việc lần thứ 9 về việc thực thi DOC”, như đã từng trải qua tám lần trước, cũng chỉ gồm những ý kiến thường nghe thấy, mà “nóng” nhất là từ phía Philippines - nước tự cảm thấy bị vi phạm chủ quyền nhiều nhất, hoặc “hữu hảo”, “sáo ngữ”, “xảo ngôn”... như thường thấy.

Trong thực tế, Tuyên bố ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) được thực thi như thế nào từ khi DOC được ký kết vào tháng 12-2002 cho đến nay mọi người đều đã thấy. Thời sự biển Đông, từ các phát biểu “thượng đỉnh” cùng các động thái hành chính - luật pháp đơn phương khẳng định chủ quyền, đến các động thái quân sự - bán quân sự kèm theo các chuyến đánh cá tập thể “nam tiến” đã, đang và sẽ còn là câu trả lời không úp mở, không giấu giếm, thậm chí ngày càng nghiêm trọng, quyết liệt hơn.

Thật vậy, khi cuộc gặp của nhóm làm việc (JWG) “chào đời” ngày 7-12-2004 tại Kuala Lumpur, thì cái gọi là “đường lưỡi bò” của Trung Quốc vẫn chưa chính thức “ra đời”, hầu như “nằm mốc meo” trong các tàng thư sau khi được khai sinh vào tháng 2-1948 bởi Cục Phương vực Bộ Nội chính “Trung Hoa dân quốc” (tức Đài Loan). Mãi đến ngày 5-7-2009, tấm bản đồ “chín đoạn” này mới được Bắc Kinh đăng ký tại Liên Hiệp Quốc và bị Philippines bác bỏ, Việt Nam cùng Malaysia phối hợp phản đối, Indonesia cũng phản đối tuy không là một bên tranh chấp.

Mới chỉ đăng ký với Liên Hiệp Quốc, ấy vậy mà đã gióng trống xua tàu tràn xuống, thậm chí bắn xối xả vào tàu của ngư dân các nước... Để “pháp lý hóa” việc lấn chiếm, từ tháng 6 năm ngoái, Trung Quốc thành lập cái gọi là “thành phố Tam Sa”, rồi thì “Hội đồng nhân dân Tam Sa”, “bộ chỉ huy quân đồn trú tại Tam Sa”, xuất bản và phát hành bản đồ tự vẽ “thành phố Tam Sa”. Đến tháng 1 năm nay, tấm bản đồ tham vọng ấy từ “chín đoạn”đã biến thành “10 đoạn” do NXB Cục Bản Đồ Trung Quốc (Sinomap Press) ấn hành, “đớp” luôn dải Scarborough khiến Philippines phải kiện ra tòa án quốc tế. Tuy luôn khẳng định tôn trọng các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc, Công ước 1982 của Liên Hiệp Quốc về luật biển, nhưng Trung Quốc luôn cự tuyệt việc ra tòa giải quyết các tranh chấp với Philippines.

Những động thái đó được hậu thuẫn qua các phát biểu của giới lãnh đạo nước này. Hôm 6-8 tại Hà Nội, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị khuyên các bên tranh chấp nên có những kỳ vọng thực tế về một Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC), cũng như chớ nôn nóng đòi giải quyết ngay vấn đề “tế nhị và phức tạp” này. Trước đó, ngày 2-8 tại Bangkok, ông này đã nhấn mạnh DOC và COC đều không phải là giải pháp cho các tranh chấp, mà chỉ là công cụ bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực. Tuy nhiên, ông Nghị đổ thừa rằng “hành vi của vài bên cá lẻ đã làm đứt đoạn COC” và cảnh cáo “Trung Quốc không muốn thấy điều đó tái diễn”.

Tất nhiên, giải pháp chung cuộc cho một cuộc tranh chấp nhiều bên về một vùng biển có những đoạn chồng lấn phải qua một quá trình đàm phán, song phải trong bối cảnh “không ai đè ai”.

Song, đây lại là điều bất khả! Thành ra, họp SOM lần thứ 6 và JWG lần thứ 9 thì cứ họp!