Bão mặt trời mạnh nhất 20 năm lại tạo ra cực quang rực rỡ

NGỌC ĐỨC
và 1 tác giả khác

NGỌC ĐỨC

TTXVN

Bão mặt trời mạnh nhất hơn 20 năm qua đã tấn công Trái đất trong ngày 10-5 và còn kéo dài những ngày tới.

Theo Trung tâm Dự báo thời tiết không gian thuộc Cơ quan Khí quyển và Đại dương quốc gia Mỹ (NOAA), bão Mặt trời mạnh nhất hơn 20 năm qua đã tấn công Trái đất trong ngày 10-5, tạo ra cực quang ngoạn mục trên bầu trời, nhưng cũng có nguy cơ làm gián đoạn các vệ tinh và lưới điện khi bão kéo dài đến cuối tuần.

Vụ đầu tiên trong số các vụ phun trào nhật hoa (CME) - hiện tượng plasma và từ trường phóng ra từ Mặt Trời - diễn ra khoảng 16h ngày 10-5 giờ GMT (tức 23h khuya 10-5, theo giờ Việt Nam).

Sau đó, hiện tượng này nâng cấp thành một cơn bão địa từ cực mạnh cấp G5 - cơn bão đầu tiên thuộc cấp này kể từ năm 2003 khi một cơn bão Mặt trời mạnh gây mất điện ở Thụy Điển và làm hư hại cơ sở hạ tầng điện ở Nam Phi.

Trong những ngày tới, dự kiến có thêm nhiều vụ phun trào nhật hoa tấn công Trái đất.

Các chuyên gia cho biết tốc độ di chuyển trung bình của CME hiện tại là 800km mỗi giây. Các CME này phát ra từ cụm vết đen Mặt trời khổng lồ AR3664 rộng gấp hơn 15 lần Trái đất. Mặt trời đang tiến dần đến đỉnh điểm của chu kỳ hoạt động 11 năm, do đó hoạt động rất mạnh.

Theo giáo sư Mathew Owens về vật lý không gian thuộc Đại học Reading (Anh), các tác động sẽ được cảm nhận phần lớn ở những vĩ độ phía Bắc và phía Nam của Trái đất, nhưng việc trải dài đến đâu phụ thuộc vào sức mạnh cuối cùng của cơn bão.

Ông cho biết nếu có kính nhật thực, người quan sát cũng có thể thử tìm kiếm cụm vết đen Mặt trời vào ban ngày. Từ trường dao động gắn liền với bão địa từ sẽ tạo ra dòng điện trong các dây dẫn dài, bao gồm cả dây điện, có khả năng gây mất điện. Đường ống dài cũng có thể bị nhiễm điện, dẫn đến một số vấn đề kỹ thuật.

Trong thời gian cơn bão diễn ra, dịch vụ Internet vệ tinh Starlink của tỉ phú Elon Musk cảnh báo trên website của mình rằng "đường truyền đang bị giảm sút" do ảnh hưởng từ cơn bão trên.

Điều này chứng minh cảnh báo trước đó của NOAA rằng cơn bão có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của các lưới điện cao thế hoặc thiết bị thu phát tín hiệu như vệ tinh, hệ thống định vị toàn cầu (GPS)...

Phát biểu trên mạng xã hội X, ông Musk cũng thừa nhận các đang chịu sức ép lớn, song vẫn đang chống chịu được ảnh hưởng từ cơn bão địa từ trên.

Ngoài Starlink và ông Musk, hiện chưa có bên nào phản hồi rõ ràng về việc chịu ảnh hưởng tiêu cực của bão Mặt trời.

Cực quang rực rỡ từ bão mặt trời

Trái với những ảnh hưởng cho thiết bị điện tử, bão mặt trời lại mang đến món quà đẹp mắt cho người dân tại nhiều vùng có vĩ độ cao ở bán cầu Bắc: bắc cực quang.

Trong suốt thời gian diễn ra cơn bão và cả sau đó, hiện tượng kỳ vĩ đã xuất hiện tại nhiều nơi, trong đó có Anh, Canada, Mỹ...

NOAA dự đoán giới hạn xa về phía nam nhất mà người dân Mỹ có thể quan sát hiện tượng bắc cực quang bằng mắt thường là bang Alabama và phía bắc bang California.

Tuy nhiên, trên mạng xã hội vẫn xuất hiện nhiều hình ảnh nhìn thấy hiện tượng đẹp mắt này tại bang Georgia. Điều này đồng nghĩa với việc hầu như người dân toàn bộ nước Mỹ đã có cơ hội chiêm ngưỡng bắc cực quang.

Các nhà khoa học dự đoán dù bão mặt trời đã qua, hiện tượng trên có thể vẫn sẽ tiếp diễn cho đến hết ngày 12-5, thậm chí kéo dài hơn nữa.

Nhà khoa học công tác tại NOAA Rob Steenburgh chia sẻ: "Đây quả là món quà của thời tiết vũ trụ: bắc cực quang!". Ông Steenburgh gợi ý người dân nên theo dõi bắc cực quang qua camera điện thoại vì thiết bị này có thể điều chỉnh độ sáng đi vào cảm biến, cho ra kết quả đẹp hơn so với quan sát bằng mắt thường.