Hồ Ba Bể rộng khoảng 500ha, thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, nằm trong quần thể Vườn quốc gia Ba Bể, cách Hà Nội khoảng 260km. Hồ Ba Bể đã được UNESCO xếp hạng là 1 trong 20 hồ nước ngọt lớn nhất và đẹp nhất thế giới, đồng thời cũng là 1 trong 21 khu du lịch trọng điểm của quốc gia. Tại đây có hệ sinh thái rất đa dạng, gồm hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm thường xanh trên núi đá vôi, hệ sinh thái rừng ngập nước và hệ sinh thái sông, hồ...

Người dân địa phương gọi Ba Bể là Slam Pé, nghĩa là ba hồ. Tên gọi này xuất phát từ việc hồ là nơi tụ lưu của 3 nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng. Cách hồ Ba Bể khoảng 100m có một địa danh đầy màu sắc huyền thoại: Ao Tiên. Ao này nằm chênh vênh trên một đỉnh núi đá vôi, quanh năm đầy ắp nước trong veo, thuộc nhánh sông Pé Lầm. Ngoài Ao Tiên, khu vực hồ Ba Bể có rất nhiều hang động kỳ ảo như động Puông hay thác Đầu Đẳng hùng vĩ… Khu vực xung quanh hồ Ba Bể thuộc Vườn quốc gia Ba Bể là nơi cư ngụ của hơn 3.000 cư dân, thuộc các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông, Kinh, trong đó người Tày là dân tộc định cư ở đây lâu đời nhất (hơn 2.000 năm) và đã trở thành tộc người chiếm đa số ở Ba Bể. Người Tày thường ở tại những dải đất thấp dọc theo các con sông, suối; người Dao thì cư ngụ ở lưng chừng; còn người Mông sống trên các vùng núi cao...

Du khách muốn tìm về với thiên nhiên, với cảnh mây trời trong xanh và không gian thơ mộng yên tĩnh có thể về Ba Bể để được trải nghiệm. Một trong những điểm thú vị khi đến nơi đây là được ngồi trên chiếc thuyền độc mộc của bà con người dân tộc Tày Nùng sống các bản làng ven hồ, để xuôi theo hồ ngắm cảnh. Vừa đi, du khách vừa hít thở gió hồ mát lồng lộng, thưởng thức cảm giác chênh vênh trên mặt hồ rộng bao la bằng chiếc thuyền gỗ nhỏ, lắng nghe tiếng chèo khua nhẹ nhàng trên mặt nước. Điều thú vị là du khách sẽ có cơ hội đi cùng thuyền độc mộc với các cô gái Tày duyên dáng trong trang phục áo chàm; và được nghe cô gái cất lên những bài hát Then mộc mạc, chân tình, làm rung động lòng người.

Ngay sát ven hồ là những hoa rừng đầy sắc màu, rồi từng khóm tre xanh đang xào xạc trong làn gió mát, vài chú trâu đang nhởn nhơ gặm cỏ, nhiều chú cò trắng dạo bước trên đôi chân khẳng khiu gợi cho ta cảnh thanh bình vốn có ở các làng quê Bắc bộ. Rồi từng đàn bướm trắng túm tụm trên bãi đất trống hay bay lượn trên không như chào đón du khách đã đến với Ba Bể. Không chỉ có hoa, có bướm mà có cả con người chào đón con người bằng những cái vẫy tay, ấy là những du khách ta và Tây vẫy chào nhau mỗi khi thuyền xuôi, thuyền ngược. Và trên cao là những dãy núi đá sừng sững, bạt ngàn cây xanh tươi tốt, trên đấy còn có muông thú đang sinh tồn. Trong không gian tuyệt vời ấy, được nghe người lái thuyền kể về những đặc sản như bánh giầy, bánh trứng kiến, cơm lam, chè tuyết, tép chua, mật ong rừng… thì du khách sẽ cảm nhận được những thú vị bởi nét độc đáo trong ẩm thực nơi đây.

Và cứ như thế, du khách sẽ được những người dân trong vùng dẫn đường đến tham quan các điểm du lịch kỳ thú nằm trong quần thể Vườn quốc gia Ba Bể như hang Dơi, động Puông, động Nả Phoòng, động Thẳm Kít, Động Tiên, Ao Tiên, Thác Đầu Đẳng… tất cả như một thế giới kỳ diệu của thiên nhiên hoang dã, tạo nên vẻ đẹp diệu kỳ của hồ Ba Bể.

Khi đêm về, du khách có thể nghỉ ngơi tại các nhà nghỉ sinh thái ở các bản quanh hồ, hoặc nghỉ tại nhà của các dân tộc trong vùng để được tham quan đời sống của bà con, tìm hiểu nghề dệt thổ cẩm; nghe trai gái trong bản người Tày đàn Tính, hát Then… Chờ đến khi sương xuống trời se se lạnh, du khách có thể vừa nhâm nhi chén rượu ngô thơm nồng bên bếp lửa hồng, thưởng thức những món ăn từ sản vật của núi, của rừng, của đôi tay chân chất mộc mạc, nghe người dân kể chuyện tình, chuyện đời mình và cảm nhận những điều thú vị, nét văn hóa độc đáo trong từng câu chuyện kể xa xưa mà người dân bản còn nhớ.