Dặm dài 'lên mây' của sách tranh Room to Read

CHÂU SAN - YẾN TRINH

TTO - Vừa đưa tay chỉ tranh vẽ người chị dỗ em trong cuốn sách Đúng là chị lớn!, bé Khánh Nhi (7 tuổi, ngụ huyện Củ Chi, TP.HCM) vừa reo lên "Bạn này giống con nè mẹ ơi, con cũng thương em, không giành đồ chơi với em nữa đâu!".

Các em học sinh Đắk Nông hào hứng trong giờ học “Tiết đọc thư viện” cùng cô giáo - Ảnh: GIANG PHẠM

Khánh Nhi, cũng như nhiều trẻ em khác, hào hứng khi từ mùa hè này các em đã có thể thoải mái đọc sách tranh trên Thư viện Mây với những tranh vẽ thuần Việt và từ ngữ gần gũi dễ thương.

Phụ huynh của bé cũng mừng vì có thêm một kênh cho con vừa giải trí vừa học được nhiều điều hay.

"Sẽ thật hạnh phúc nếu khi lang thang trên mạng các bé lạc vào một đám mây toàn là sách tranh và bấm vào trang nào cũng giúp các em nuôi dưỡng trí tưởng tượng" - chị Nguyễn Ngọc Quỳnh (quận 12, TP.HCM), mẹ của bé Bình Minh (12 tuổi) và Ánh Dương (8 tuổi), chia sẻ.

Nâng niu văn hóa bản địa

Từ năm 2001 đến nay, tổ chức phi chính phủ Room to Read đã xuất bản hơn 200 tựa sách tranh tiếng Việt và từng bước đưa lên Thư viện Mây - thư viện trực tuyến của tổ chức này - gần 80 tựa trong tổng số hơn 2.000 cuốn sách tranh nhiều thứ tiếng.

Sách tranh là một dạng sách ít chữ, nhiều tranh, chữ và hình cùng làm nên câu chuyện hoàn chỉnh. Không chỉ là cầu nối giúp các em làm quen với việc tự cầm sách đọc mà tư duy hình ảnh, năng lực nghệ thuật của các em cũng được nâng cao qua những tranh minh họa sinh động.

Bà Đàm Thị Thu Giang, cán bộ phụ trách Thư viện Mây của Room to Read, cho biết sách tranh Room to Read được các tác giả, họa sĩ Việt Nam thực hiện với sự chú ý đặc biệt về yếu tố văn hóa bản địa. Điều đó thể hiện rõ ở chủ đề, tranh vẽ, ngôn ngữ thể hiện.

Chẳng hạn, thay vì nội dung về các nàng công chúa xa lạ ở xứ tuyết nào đó, cuốn Sự tích bánh ít mang đến hình ảnh nàng công chúa tên Bánh Ít hoàn toàn Việt Nam với váy áo và các loại bánh truyền thống. Còn cuốn Ếch tập bơi mang đến một không gian đồng quê nước Việt với đủ loại ếch nhái, ễnh ương, cá trắm vui chơi cùng nhau.

Để thuận lợi cho người sử dụng, sách tranh còn được xuất bản với 2 khổ giấy khác nhau. Khổ A4 để trẻ tự đọc, khổ A3 để thầy cô giảng dạy.

"Từ các yếu tố này, sách tranh Room to Read thường xuyên được các thầy cô chọn cho tiết đọc thư viện vì nội dung gần gũi và thân thiện.

Giờ học tại thư viện này là một sáng kiến của Room to Read tại các trường có hoạt động dự án, nhằm giúp các em tiếp xúc thường xuyên hơn với sách và hình thành thói quen đọc một cách hứng thú và nhẹ nhàng", bà Thu Giang cho hay.

Sách tranh do Room to Read xuất bản được chuyển đến các trường dự án theo từng năm học và rất được các trường yêu thích vì các tựa sách này thường có các trang cao trào khơi gợi trí tưởng tượng và giúp trẻ làm quen với nhiều âm thanh.

Như hồi cuối năm ngoái, tại Trường tiểu học Ninh Khang (Ninh Bình), khi cô giáo Đinh Thị Thanh Huyền dạy cuốn Á rác!, đến đoạn cô đọc "Á á á, rác!!!" thì các em học sinh vô cùng thích thú hòa giọng vang vang cả thư viện.

Ở một giờ học sôi động khác cũng tại trường tiểu học này, sau khi nghe cô giáo đọc cuốn Ò ó o, các bạn thi nhau giả giọng từng con vật trong nông trại như gà, chó, mèo rồi cười ngặt nghẽo.

Các cô giáo còn nhận thấy việc nhìn ngắm tranh ảnh đẹp giúp các em tìm hiểu về các hình khối và làm quen việc kể chuyện bằng màu sắc, hình ảnh... Các em còn được vẽ tranh theo nhân vật trong sách, viết cảm nghĩ hoặc đóng kịch sắm vai rất vui.

Xứ mây trực tuyến

Với cái tên đầy mộng mơ "Thư viện Mây" (Literacy Cloud), nền tảng này đã phân loại sách theo trình độ đọc hoặc chủ đề. Theo đó, các bé vừa biết đọc biết viết đã có thể xem tranh và đọc những cuốn với mỗi câu chỉ từ 1-4 từ cùng các khái niệm đơn giản, cho đến những quyển dành cho độ tuổi có thể đọc rành rọt những câu văn phức tạp.

Theo bà Thu Giang, người đọc có thể sử dụng nền tảng này hoàn toàn miễn phí để đọc cho trẻ ngay tại nhà. Ngoài ra, Thư viện Mây còn tích hợp đa dạng các video, ebook hướng dẫn sáng tác sách tranh và đọc sách tranh.

Còn ai khác có thể dùng Thư viện Mây? Đó là những thầy cô với giờ dạy trực tuyến tiết đọc thư viện. So với việc cầm sách giấy dạy dễ bị lóa và nhòe, việc dạy trực tuyến dễ dàng hơn nhiều.

Sách được phóng to trên màn chiếu cho tầm nhìn tốt hơn và thầy cô có thể rảnh tay để biểu đạt ngôn ngữ trong quá trình truyền đạt. Và không chỉ các trường trong hệ thống dự án Room to Read có thể tiếp xúc sách tranh, ngay cả các tổ chức phi lợi nhuận làm việc cùng trẻ em cũng có thể sử dụng.

Chẳng hạn, Tổ chức VIRES - Cộng đồng giáo dục Reggio Emilia tại Việt Nam đã phối hợp Room to Read tổ chức các buổi đọc sách miễn phí trên nền tảng Zoom hằng tuần. Mỗi buổi đọc truyện là một niềm vui lớn khi các em được bay bổng cùng những biến hóa sáng tạo của đội ngũ tình nguyện viên, từ yoga đọc truyện đến ca múa hát, diễn kịch.

Không chỉ vậy, các bạn nhỏ cũng đã có các buổi đọc truyện do chính các em "chủ xị". Chị Huỳnh Mỹ Ngọc, quản lý chương trình, chia sẻ: "Chúng tôi rất mừng vì tìm được nguồn sách chất lượng, dồi dào, đa dạng về văn hóa và miễn phí từ Room to Read.

Gia đình của các em cho biết sau một thời gian tham gia nghe đọc truyện, các em yêu thích sách hơn, cởi mở, dạn dĩ, thích nghi tốt khi học online. Gần 90% gia đình cho biết sẽ tiếp tục đọc sách trên Thư viện Mây cho con tại nhà".

Ngoài VIRES, Room to Read cũng đã hướng dẫn triển khai lại việc đọc sách tranh cho các tổ chức phi lợi nhuận khác như ECO Vietnam Group, Animals Asia Foundation... và tổ chức nhiều hoạt động đọc sách tranh trực tuyến cùng đa dạng đối tượng trong cộng đồng như các tác giả sách tranh, thầy cô, các bạn nhỏ, người nổi tiếng...

Hy vọng rằng tranh vẽ và ngôn từ tươi đẹp trong những quyển sách tranh sẽ làm giàu thêm đôi mắt trẻ thơ cả ở thị thành và những chốn xa xôi - nơi các em chưa có nhiều điều kiện hưởng thụ giáo dục.

Thư viện Mây với các tựa sách tranh sinh động - Ảnh chụp màn hình

Hoạt động trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam 20 năm qua, Room to Read đã thiết lập hơn 2.000 thư viện, hỗ trợ kỹ thuật cho hơn 600 thư viện tại 38 tỉnh thành trên cả nước.

Từ năm 2020, bộ phận xuất bản sách của Room to Read bắt đầu định hướng phát triển các bộ sách theo chủ đề, gắn kết hơn với chương trình học của học sinh tiểu học, ví dụ chủ đề "Biến đổi khí hậu" (2020), "Sự thích nghi" (2021).

Sách tranh bản in được phân phối về các trường tiểu học trong dự án "Thư viện thân thiện trường tiểu học" của Room to Read phối hợp cùng Bộ Giáo dục và đào tạo. Sách tranh trực tuyến có thể tìm đọc miễn phí tại thuvienmay.vn hoặc facebook.com/thuvienmay.