[Thế hệ] "quả chuối"

Hình ảnh quả chuối thật ngộ nghĩnh, đáng yêu và dễ nhớ nhưng không khỏi làm tôi suy ngẫm. Cộng đồng người VN định cư ở nước ngoài đang ngày càng trẻ hóa. Ở Mỹ, nơi đông Việt kiều nhất (hơn 1 triệu người), thế hệ thường được gọi là “thế hệ thứ hai”, tức những người sinh ra và lớn lên ở Mỹ ngày một đông hơn.

Ở vùng vịnh San Francisco chẳng hạn, gần một nửa người Việt định cư là dưới 25 tuổi. Trong cộng đồng người Việt định cư ở Úc tình hình cũng tương tự. Nếu kể cả lứa tuổi dưới 35 thì ở vùng vịnh San Francisco, theo thống kê năm 2000, có 53% kiều bào dưới 35 tuổi. Và ở Úc tỉ lệ đó là 53,8%.

So với thế hệ cha anh, thế hệ trẻ có nhiều điểm khác biệt. Một là ngày càng có nhiều người sử dụng tiếng Việt không thành thạo, thậm chí có một số chỉ quen sử dụng tiếng Anh. Hai là, hiểu biết của lớp trẻ về VN nói chung không thể bằng những người lớn tuổi, mặc dù họ (lớp trẻ) có thuận lợi là ít bị mặc cảm bởi quá khứ. 

Ba là, sinh ra và lớn lên ở môi trường xa lạ, trong một không gian văn hóa không phải là VN, thế hệ thanh thiếu niên Việt kiều này khó tránh khỏi bị “Tây hóa” về phong cách, lối sống, thói quen, khẩu vị và cả nếp suy nghĩ, nhân sinh quan...

Và cứ theo hướng đó, tôi nghĩ rằng sẽ đến một ngày không còn “cộng đồng người VN định cư ở nước ngoài” mà thay vào đó sẽ là “cộng đồng người nước ngoài gốc VN”. Cái vỏ vẫn còn màu vàng nhưng ruột đã chuyển sang màu trắng. Và cứ thế, cùng với sự chan hòa giữa các sắc tộc, cái vỏ màu vàng cũng sẽ dần dần phai nhạt.

Nếu muốn giữ một cộng đồng người VN định cư ở nước ngoài theo đúng nghĩa của nó thì cần tác động vào quá trình ít nhiều mang tính tự phát nói trên bằng những nỗ lực “tự giác” của tất cả những ai muốn bảo vệ sự trường tồn của cộng đồng dân tộc VN. Một số việc cần và có thể sớm triển khai:

- Tạo điều kiện dễ dàng hơn nữa cho người VN định cư ở nước ngoài, đặc biệt là các thế hệ thanh thiếu niên về thăm quê hương, tìm hiểu thực tế trong nước.

- Đưa thêm tin tức, báo chí, sách vở, các loại ấn phẩm, văn hóa phẩm trong nước đến tay kiều bào, đặc biệt là lớp trẻ.

- Tổ chức hoặc hỗ trợ kiều bào tổ chức những trường lớp giảng dạy tiếng Việt cho con em.

- Tổ chức những trại hè, những cuộc hành hương về cội nguồn, những cuộc giao lưu với tuổi trẻ trong nước cho thanh thiếu niên kiều bào, những chuyến thực tập cho sinh viên Việt kiều muốn về nước du khảo...

- Tổ chức tiếp nhận trí thức trẻ kiều bào về tham gia công tác ở trong nước, có thể lâu dài, cũng có thể ngắn hạn, hoặc giao cho họ những nhiệm vụ chuyên môn cụ thể ở ngay nơi họ đang sống...

Những công việc nói trên không phải đến bây giờ chúng ta mới nghĩ đến. Nhiều việc đề ra đã nhiều năm trước đây nhưng rồi vẫn chưa thực hiện được bao nhiêu. Vì sao? Cần đi sâu nghiên cứu thực trạng, làm rõ nguyên nhân mới tháo gỡ được.