Phóng to

Cá rô kho khế - Ảnh: cuongdequynhon.wordpress.com

Cứ vào mùa này, người dân quê tôi lại chuẩn bị giỏ, lưới hay nơm tre chờ lúc nước lên mang đi quét cá rô. Những thửa ruộng ngập nước đang độ thu hoạch, hay gốc dạ mùa, kênh rạch mùa úng là nơi trú ngụ của đàn cá. Chỉ cần đặt nơm, giỏ ở đầu dòng nước chảy chừng nửa ngày hoặc qua một đêm là hôm sau có mớ cá tươi ngon cho bữa cơm cả nhà.

Cá rô đồng thường sống theo đàn nên người ta rất dễ để bắt được cả bầy. Thịt cá rô đồng béo nhưng chắc và thơm hơn loại cá rô được nuôi công nghiệp và luôn là món đặc sản trong các bữa cơm thường ngày ở quê, được coi trọng hơn cả thịt, trứng hay những món đắt tiền, sang trọng khác.

Cá rô bắt về được chế biến ra đủ món ngon khác nhau, từ những món đơn giản như cá rô rán rim, cá rô kho đến các món cầu kỳ trong cách nấu như cá rô nấu canh cải, cháo cá rô hay cá rô om chuối… Đa dạng các món là thế, và mẹ tôi cũng thường xuyên đổi cách chế biến các món từ cá đồng nhưng tôi lại nhớ mãi riêng món cá rô kho tương khế mà mẹ vẫn làm.

“Rô đồng kho với khế chuaChẳng thú gì bằng một món đồng quê”.

Lúc làm món cá kho tương khế, mẹ tôi thường ngâm ngợi câu ca dao ấy như muốn nhắc nhở các con về truyền thống quê hương và gia đình.

Là một vùng quê thuộc đồng bằng Bắc bộ, quê tôi còn có truyền thống làm tương nếp lâu đời (tương Bần, thuộc thị trấn Bần Yên Nhân, Hưng Yên). Những món ăn ngon của gia đình được kết hợp nấu cùng nước tương nhà làm được. Trong đó có món cá rô đồng kho tương khế.

Nguyên liệu của món đơn giản cá rô, tương và khế chua. Những chú cá béo tự tay bắt về, khế chua trong vườn, còn tương nếp do nhà làm được… Thành phần món đơn giản, toàn thức dân dã, quê mùa như thế nên tụi trẻ quê tôi vẫn gọi đây là món “thuần nông” ngon nhất.

Món cá rô kho tộ này không thể thiếu thứ gia vị là nghệ giã nhỏ. Màu của nghệ giúp món ăn trông bắt mắt hơn, hương thơm đặc biệt của loại củ này sẽ quện với thịt cá thơm lừng. Cũng có thể kho cùng với một vài trái ớt để khiến món ăn cay, thơm đặc biệt hơn.

Món cá rô kho tương khế làm đơn giản nhưng cần nhiều thời gian hơn các món khác, cốt sao để cá nhừ, mềm và ngấm tương là được.

Cá rô kho khế được ăn kèm với miếng cơm trắng tinh, dẻo thơm nấu từ hạt gạo đầu mùa. Sự kết hợp ấy có lẽ là “thuần nông” nhất mà không món sơn hào hải vị nào sánh bằng. Bây giờ vì vậy, dù từng đi nhiều nhà hàng sang trọng, thưởng thức những món hiện đại đắt tiền, nhưng khi những cơn mưa đầu hạ mới về, tôi vẫn nhớ đến da diết hương vị của món cá rô đồng - món ăn tuổi thơ tôi.