Ông Duterte trong cuộc họp báo tại Davao ngày 21-10 sau chuyến thăm Trung Quốc - Ảnh: Reuters

Chuyến thăm Bắc Kinh bốn ngày của Duterte được nhìn nhận như một sứ mệnh “phá băng” mối quan hệ Philippines-Trung Quốc vốn căng thẳng do tranh chấp trên Biển Đông.

Nhà lãnh đạo của Manila nhận được sự tiếp đón vô cùng nồng hậu và những “củ cà rốt” kinh tế trị giá hàng tỉ USD.

Nắm được ý định của ông Duterte muốn chuyển Trung Quốc từ đối thủ thành đối tác phát triển, Bắc Kinh cũng vuốt ve nhà cầm quyền Manila bằng sự ủng hộ đối với cuộc chiến chống ma túy gây tranh cãi của ông, vốn bị phương Tây và Liên Hiệp Quốc đồng thanh chỉ trích.

Đến cuối chuyến thăm, thứ trưởng quốc phòng Trung Quốc tuyên bố quan hệ song phương đã “hoàn toàn khôi phục” và hai nước nối lại đàm phán, tham vấn về các vấn đề hàng hải.

Nhưng ông Duterte còn đi xa hơn khi tuyên bố “ly khai” khỏi đồng minh chiến lược Washington và nghiêng về về khả năng tham gia cùng Trung Quốc và Nga “chống lại thế giới” (dù sau đó có điều chỉnh lại phát ngôn của mình trong quan hệ với Mỹ).

“Điều khiến nhiều người Philippines thất vọng là ông Duterte đã không thể giành được bất cứ sự nhượng bộ cụ thể nào trên Biển Đông, trọng tâm trong mối quan hệ bất hòa song phương” - chuyên gia Richard Javad Heydarian, giáo sư khoa học chính trị thuộc Đại học De La Salle của Philippines, nhận xét.

Theo ông Heydarian, không có gì đảm bảo những lời ngon ngọt mà ông Duterte nhận được có thể đem lại quan hệ chiến lược hay sự thỏa hiệp trong tranh chấp trên Biển Đông. Chuyên gia Shi Yinhong, một cố vấn của chính phủ Trung Quốc, cũng khó tin vào nhà lãnh đạo Philippines. “Ông ấy vẫn có thể thay đổi lời trong tương lai... Tương lai không có gì là chắc chắn” - chuyên gia Trung Quốc nói trên tờ Guardian.

Thay vào đó, sự đong đưa của ông Duterte chỉ phủ thêm sự mơ hồ trên chính sách đối ngoại của Philippines trong tương lai và có thể tiếp tay cho các tham vọng táo tợn của Trung Quốc tại vùng biển này.

“Sự cung kính, nếu không phải là khúm núm, của ông Duterte có thể gây ấn tượng với nước chủ nhà nhưng khiến nhiều người Philippines nhướn mày. Một số người Philippines nói chua cay rằng chuyến thăm trông giống như một chuyến đi cống nạp của một bá vương Philippines cho hoàng đế Trung Quốc hơn là chuyến thăm cấp nhà nước của một nhà lãnh đạo tối cao” - ông Heydarian viết trên tờ Straits Times.

Vì vậy, không có lý do gì để tin rằng Trung Quốc sẽ sớm bắt đầu đàm phán bất cứ sự nhượng bộ nào dành cho Philippines.

Trong khi đó, Trung Quốc đã có cú chốt hạ quan hệ song phương Philippines-Mỹ khi xoáy vào chia rẽ giữa hai nước về vấn đề cuộc chiến chống tội phạm và tội phạm ma túy.

Bắc Kinh cũng tránh được một cuộc khủng hoảng hậu phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế về tranh chấp Biển Đông khi ông Duterte không nhắc đến phán quyết này trong các cuộc gặp gỡ song phương.

“Cũng có những lo ngại là các nước Đông Nam Á có liên quan trong tranh chấp ở biển Đông sẽ theo lối này, từ bỏ sự hợp tác chống lại các tham vọng hàng hải của Trung Quốc. Đây có lẽ là thắng lợi về chính sách ngoại giao lớn nhất cho Trung Quốc trong những năm gần đây” - ông Heydarian chua chát nhận định.